کد مطلب:211521 شنبه 1 فروردين 1394 آمار بازدید:110
روش تفسیر امام صادق
در مكتب جعفری تفسیر بر این سبك بوده كه یك راوی حدیث با مرد فقیه و متكلم و حكیم و طبیب و غیره می آمدند از تفسیر آیه ی می پرسیدند و حضرت صادق علیه السلام آن آیه را تفسیر می فرمود بیشتر آیاتی كه مورد عنایت امام ششم در تفسیر بود آیاتی است كه بنی امیه و منحرفین از اهل بیت پیغمبر صلی الله علیه و آله و سلم تفسیر به رأی خود كرده اند و آن حقیقت امر را كتمان نموده بودند و به تمایلات و مصالح سیاسی خود فقها و قضاتی را كه سرمایه علمی آنها هم معمولا زیاد نبود انتخاب به مقام رسمی قضاوت و فقاهت می كردند و آنها را بزرگ می نمودند آنگاه مطلوب خود را در تفسیر از آنها می خواستند و قهرا در این قسمت علمای درباری همیشه قرآن و حدیث را طبق سیاست مطلوب عصر تفسیر می نمودند نه طبق حقیقت نازله قرآن كه مبتنی بر علل و اسباب وحی بود و لذا امام جعفر صادق علیه السلام از جدش رسول خدا (ص) احادیثی درباره كسانی كه تفسیر به رأی خود كنند تعلیم فرموده و عواقب وخیم این كار را كه از رو به آتش جهنم می افتند و پس از این تهدید آسمانی تفسیر را از جدش رسول خدا روی مبانی محكم علل و اسباب نزول می آموخت چنانچه حافظ عبدالعزیز بن اخضر جنابذی «گنابادی» در معالم العترة از حضرت صادق علیه السلام روایت كرده كه پرسیدند تفسیر این آیه كریمه اتقوا الله و كونوا مع الصادقین چیست؟
حضرت فرمود انهما محمد و علی امام (ع) صادقین محمد و علی بودند كه هیچ كس از آنها دروغی در تمام عمرشان نشنیده است.
ابن شهرآشوب در مناقب روایت می كند كه حسن بن صالح ابن حی وارد بر حضرت صادق علیه السلام شد پرسید - یابن رسول الله ما تقول فی قوله تعالی.
«اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منكم» من اولوا الامر الذین امر الله بطاعتهم.
اطاعت كنید خدا را و اطاعت كنید رسول خدا را و صاحب امر و فرمان را كه امیر شما می باشد -؟ گفت آن فرماندار كه اطاعتش پیوسته به اطاعت خدا و رسول است كیست؟
قال العلماء - فرمود علماء هستند رفت و برگشت گفت كدام طبقه علماء فرمود
[ صفحه 475]
علمائی كه راسخ در علم هستند و مراد ما اهل بیت پیغمبر (ص) می باشیم.
ابونعیم اصفهانی در حلیة الاولیاء خودش از جعفر بن محمد علیه السلام در تفسیر این آیه كریمه كه می فرماید ان فی ذلك لآیات للمتوسمین منظور از متوسمین كیست فرمود معنی متوسمین متفرسین است آنها كه فراست و زیركی و فطانت دارند.
ابن حجر در الصواعق المحرقه می نویسد: ثعلبی در تفسیر خود از امام جعفر صادق (ع) نقل كرده كه فرمود نحن حبل الله الذی قال الله فیه و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا ما حبل و رشته متصل به حق هستیم كه هر كس به ما متوسل شود رستگار است و درباره ما امر فرموده كه همه به حبل الله چنگ بزنید و تمركز یابید و متفرق نشوید تا فائز و سعادتمند گردید.
حسن بن علی بن شعبه در تحف العقول نقل می كند كه در تفسیر آیه كریمه و اتقوا الله حق تقاته فرمود یعطی و لا یعصی یعنی تقوای شایسته آن است كه اطاعت كند و معصیت ننماید و یذكر فلا ینسی همیشه خدا را یاد كند و هیچ گاه او را فراموش ننماید و یشكر فلا یكفر شكر خدا را كند و كفران ننماید.
شیخ صدوق (ره) در معانی الاخبار به سند خودش از حسن بن علی عسكری از حضرت صادق علیه السلام روایت می كند كه در معنی اهدنا الصراط المستقیم می گفت ارشدنا الی الصراط المستقیم و ارشدنا الی الطریق المودی الی محبتك و المبلغ الی دینك و المانع من ان نتبع اهواءنا فنعطب او ناخذ بآرائنا فنهلك.
پروردگارا ما را ارشاد راه مستقیمی كن و ارشاد به راهی كه متصل به دوستی تو شود و بدین مورد قبول تو برسد و مانع از پیروی هوا و هوس گردد كه مورد عتاب واقع شویم یا برای خود باشد كه سبب هلاكت ما گردد.
به قدری در تفسیر اهل بیت از امام صادق علیه السلام حدیث نقل شده است كه شاید به تنهائی مساوی با تمام ائمه دیگر باشد هم از جهت طول زمان امامت و هم از جهت رواة زیادی كه در این مدت نقل حدیث كرده اند و بهترین شاهد گفتار تفسیر تبیان - مجمع البیان - صافی - ابوالفتوح رازی - تفسیر ملا فتح الله و غیره است و همچنین كتب احادیث و اخبار اهل بیت مملو از این تفاسیر است.
[ صفحه 476]
حضرت فرمود انهما محمد و علی امام (ع) صادقین محمد و علی بودند كه هیچ كس از آنها دروغی در تمام عمرشان نشنیده است.
ابن شهرآشوب در مناقب روایت می كند كه حسن بن صالح ابن حی وارد بر حضرت صادق علیه السلام شد پرسید - یابن رسول الله ما تقول فی قوله تعالی.
«اطیعوا الله و اطیعوا الرسول و اولی الامر منكم» من اولوا الامر الذین امر الله بطاعتهم.
اطاعت كنید خدا را و اطاعت كنید رسول خدا را و صاحب امر و فرمان را كه امیر شما می باشد -؟ گفت آن فرماندار كه اطاعتش پیوسته به اطاعت خدا و رسول است كیست؟
قال العلماء - فرمود علماء هستند رفت و برگشت گفت كدام طبقه علماء فرمود
[ صفحه 475]
علمائی كه راسخ در علم هستند و مراد ما اهل بیت پیغمبر (ص) می باشیم.
ابونعیم اصفهانی در حلیة الاولیاء خودش از جعفر بن محمد علیه السلام در تفسیر این آیه كریمه كه می فرماید ان فی ذلك لآیات للمتوسمین منظور از متوسمین كیست فرمود معنی متوسمین متفرسین است آنها كه فراست و زیركی و فطانت دارند.
ابن حجر در الصواعق المحرقه می نویسد: ثعلبی در تفسیر خود از امام جعفر صادق (ع) نقل كرده كه فرمود نحن حبل الله الذی قال الله فیه و اعتصموا بحبل الله جمیعا و لا تفرقوا ما حبل و رشته متصل به حق هستیم كه هر كس به ما متوسل شود رستگار است و درباره ما امر فرموده كه همه به حبل الله چنگ بزنید و تمركز یابید و متفرق نشوید تا فائز و سعادتمند گردید.
حسن بن علی بن شعبه در تحف العقول نقل می كند كه در تفسیر آیه كریمه و اتقوا الله حق تقاته فرمود یعطی و لا یعصی یعنی تقوای شایسته آن است كه اطاعت كند و معصیت ننماید و یذكر فلا ینسی همیشه خدا را یاد كند و هیچ گاه او را فراموش ننماید و یشكر فلا یكفر شكر خدا را كند و كفران ننماید.
شیخ صدوق (ره) در معانی الاخبار به سند خودش از حسن بن علی عسكری از حضرت صادق علیه السلام روایت می كند كه در معنی اهدنا الصراط المستقیم می گفت ارشدنا الی الصراط المستقیم و ارشدنا الی الطریق المودی الی محبتك و المبلغ الی دینك و المانع من ان نتبع اهواءنا فنعطب او ناخذ بآرائنا فنهلك.
پروردگارا ما را ارشاد راه مستقیمی كن و ارشاد به راهی كه متصل به دوستی تو شود و بدین مورد قبول تو برسد و مانع از پیروی هوا و هوس گردد كه مورد عتاب واقع شویم یا برای خود باشد كه سبب هلاكت ما گردد.
به قدری در تفسیر اهل بیت از امام صادق علیه السلام حدیث نقل شده است كه شاید به تنهائی مساوی با تمام ائمه دیگر باشد هم از جهت طول زمان امامت و هم از جهت رواة زیادی كه در این مدت نقل حدیث كرده اند و بهترین شاهد گفتار تفسیر تبیان - مجمع البیان - صافی - ابوالفتوح رازی - تفسیر ملا فتح الله و غیره است و همچنین كتب احادیث و اخبار اهل بیت مملو از این تفاسیر است.
[ صفحه 476]